19 sposobów jak przetrwać upał

Co roku upały w Polsce są coraz bardziej intensywne i należy się spodziewać, że w najbliższym czasie się to nie zmieni. Wysokie temperatury są źródłem poważnego ryzyka dla życia i zdrowia ze względu na:

• ryzyko odwodnienia,
• możliwość przegrzania ciała i wystąpienia udaru cieplnego, który jest potencjalnie śmiertelny (aż 40%), i wiąże się także z ryzykiem trwałego uszkodzenia mózgu.

Na te negatywne konsekwencje wysokich temperatur najbardziej narażeni są:

• staruszkowie,
• dzieci i niemowlęta,
• ludzie chorzy przewlekle na niektóre choroby, zażywający niektóre leki (wpływające na termoregulację organizmu),
• kobiety w ciąży,
• osoby wykonujące pracę fizyczną, albo aktywni fizycznie.

Jeśli Ty lub ktoś z Twoich bliskich jest w którejś z grup podwyższonego ryzyka, koniecznie zapoznaj się z poniższą listą. Podeślij ją także swoim przyjaciołom i bliskim, którzy szczególnie marudzą na upał.

Ten materiał opublikowaliśmy tu równo 3 lata temu, a teraz go odświeżamy dodając wersję audio do odsłuchania jako podcast, za pomocą playera poniżej, ale także w popularnych serwisach z pocastami (Google Podcasts, iTunes, Spotify).

Podcast: Play in new window | Download

Oprócz bezpośrednich skutków zdrowotnych, upał to także ryzyko awarii energetycznej — wydłużają się przewody i rosną straty, brakuje wody do chłodzenia, spada sprawność elektrowni, większe zapotrzebowanie na prąd ze względu na klimatyzację, postoje i remonty tradycyjnie latem, o tym mamy osobną playlistę, tu jest do niej link. Jednocześnie, upały to często ryzyko suszy i utrudnionego zaopatrzenia w wodę, warto zatem mieć jej zapas.

Na moim drugim blogu, Drewno Zamiast Benzyny, znajdziesz artykuł i film o tym, jak zabezpieczyć dom w dłuższej perspektywie przed działaniem upałów (czyli co warto w nim mieć, by upały były mniej dotkliwe, a koszty używania klimatyzacji jak najmniejsze).

W tym materiale skupimy się na rozwiązaniach doraźnych, gotowych do zastosowania praktycznie od ręki.

1. Ochrona mieszkania przed słońcem w celu minimalizacji zysków ciepła

Im mniej promieni słonecznych dociera do mieszkania/domu przez okna, tym łatwiej przetrwać upał. W szczególności narażone są okna zachodnie i wschodnie, bo w południe słońce jest wysoko na niebie i kąt padania promieni słonecznych na powierzchnię okna jest stosunkowo niski. Dlatego:

• zasłaniaj rolety zewnętrzne, żaluzje, albo w ostateczności firanki i zasłony, aby ciepło nie docierało na wewnętrzną stronę okna,
• oklej od zewnątrz okna folią NRC (będzie ciemniej, ale znacznie chłodniej),
• wymyśl jakieś rozwiązanie, które pozwoli Ci zacienić okno albo nawet cały balkon, jak zaproponowane przez bez kropki w komentarzu pod poprzednim naszym materiałem o upałach, zacytowane poniżej.

Doraźna rada dla najbiedniejszych: w szmateksie kupujemy prześcieradło z wyprzedaży. W sklepie gospodarczym – haczyki samoprzylepne. Mnie taki szpas kosztował ok. 8 zł za całość trzy lata temu. Następnie na ZEWNĘTRZNEJ framudze naklejamy haczyki tak wysoko, jak tylko sięgniemy ręką. Do prześcieradła doszywamy „kółka” – zawieszki z nici/sznurka. Prześcieradło z zawieszkami wieszamy na oknach (idealnie byłoby ocenić w ten sposób cały balkon, ale u mnie się nie da) tuż przed „przejściem” Słońca na naszą fasadę. (…) Ocienione szyby (oświetlane tylko rozproszonym światłem) nie dają w mieszkaniu „efektu szklarniowego”, (…) Z uwagi na położenie, bez „szmat” temperaturę miałam za oknem (lokalnie) ok. 50C. W tej chwili mam ok. 30C, co pozwala utrzymać w mieszkaniu ok. 24C. Tanio a skutecznie.

2. Zmniejszenie uzysków ciepła wewnątrz budynku

Niemal wszystko, co robisz w domu, wiąże się z jakimiś stratami energii, czyli właśnie powstawaniem odpadowego ciepła. Mam na myśli m.in.:

• gotowanie,
• pieczenie,
• pracę urządzeń elektronicznych,
• oświetlenie.

Oznacza to m.in., że nie ma sensu włączać komputera tylko po to, by posłuchać na nim muzyki z YouTube’a. Warto też wyłączyć niepotrzebne światła, albo skorzystać z energooszczędnych źródeł światła (np. żarówek LED czy świetlówek kompaktowych).

Również praca lodówki wiąże się z powstawaniem odpadowego ciepła. Lodówka wytwarza więcej ciepła niż chłodu, nie można się więc chłodzić otwierając lodówkę. O ile chłodne napoje są okay (bo chłodzą nas bezpośrednio), to rozkładanie kostek lodu po mieszkaniu, gdy wytwarza je zamrażarka w kuchni, nie obniży temperatury w mieszkaniu.

Może warto zrezygnować z gotowania wymagających potraw? A jeśli musimy coś koniecznie ugotować, może warto to zrobić na turystycznej kuchence na balkonie?

3. Wietrzenie w nocy, zimnym powietrzem

Choć może się wydawać, że przewiew ciepłego powietrza jest przyjemny, to jednak otwarcie okien w ciągu dnia będzie powodować napływ ciepła i dodatkowe nagrzewanie się wnętrza.

Z tego powodu okna na dzień zamykamy i otwieramy dopiero wtedy, gdy na zewnątrz jest chłodniej. Czasem trzeba odczekać, aż schłodzą się nagrzane mury albo betonowa kostka brukowa na parkingu pod oknem.

Warto jednak zauważyć, że w Polsce coraz więcej mamy tzw. tropikalnych nocy, czyli tych, gdy temperatura nie spada poniżej 20 stopni. Będzie ich coraz więcej. To będzie znacząco utrudniać schłodzenie domu czy mieszkania w nocy.

4. Wiatraki, wentylatory, czyli chłodzenie przez przewiew

Pora zacząć omawiać aktywne metody na radzenie sobie z upałem. Na początku wspominam o wentylatorach, sztucznie wymuszających ruch powietrza, bo są one z kilku względów najlepsze.

Po pierwsze, wykorzystują naturalny mechanizm termoregulacji naszego organizmu, czyli odparowywanie potu z powierzchni skóry. Ten mechanizm jest bardzo skuteczny i dla nas najbardziej przyjazny. To właśnie dlatego nawet ciepły wiatr jest przyjemniejszy niż ta sama temperatura powietrza pozostającego w bezruchu.

Po drugie, wentylatory zużywają niedużo prądu. A więc nie powodują dużego ryzyka, że nagle nam padnie w kraju zasilanie.

Po trzecie, można korzystać z nich także wtedy, gdy w gniazdkach prądu zabraknie. Przynosimy wtedy z samochodu akumulator, podłączamy go do kupionej na tę ewentualność baterii słonecznej (np. takiej składanej, jak opisywałem tutaj), a pod układ podłączamy wentylator na 12V ze sklepu motoryzacyjnego, albo w ostateczności wentylator wymontowany z komputera.

Innym rozwiązaniem są wiatraki zasilane z gniazda USB, które można podłączyć na przykład pod powerbank.

5. Klimatyzacja, czyli najlepsze rozwiązanie na upał

Lepszego wynalazku służącego latem do poprawy naszego komfortu cieplnego nie wymyśliliśmy, natomiast trzeba pamiętać o tym, że klimatyzacja zużywa mnóstwo prądu i nie jest zbyt zdrowa. I to właśnie kolejne klimatyzatory w polskich domach powodują coraz większe ryzyko awarii zasilania latem.

Włączana doraźnie nie zawsze będzie działać skutecznie, bo zanim zdąży schłodzić ściany pomieszczenia i tak będzie nam za ciepło. Ogromne znaczenie ma bowiem wymiana ciepła na drodze promieniowania, między naszym ciałem a ścianami. Gdy na zewnątrz jest upał, nie wystarczy zatem nieco schłodzić powietrza w pokoju, by było nam dostatecznie chłodno.

Raczej starajmy się schładzać tylko jedno pomieszczenie, a nie cały dom. I oczywiście lepsze będą klimatyzatory typu split, niż te przenośne.

Kiedy korzystamy z klimatyzacji, nie ustawiamy strumienia zimnego powietrza prosto na siebie. To jest ponoć najbardziej niezdrowe. Uwaga ta zasadna jest w przypadku klimatyzacji w budynkach, ale i samochodowej.

6. Klimatory / klimatyzery

Czyli wynalazek, który do klimatyzatora podobny jest tylko z nazwy. Wymyślony chyba tylko po to, żeby wprowadzać ludzi w błąd w internecie.

Zasada działania polega na przepuszczeniu powietrza przez kostki lodu (przyniesione z zamrażarki) albo po prostu warstwa wilgotnego materiału. Odparowanie wody obniża temperaturę powietrza. Mimo wszystko, ja bym tego nie kupował.